Σαν σήμερα γεννήθηκε ο μεγάλος ποιητής, Κωνσταντίνος Καβάφης, ο οποίος πέθανε την ημέρα των γενεθλίων του
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες ποιητές, αν και ποτέ δεν έζησε στην Ελλάδα. Ο Καβάφης γεννήθηκε στις 29 Απριλίου του 1863 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και άφησε την τελευταία του πνοή. Για αυτό το λόγο πολλές φορές γίνεται αναφορά στο όνομα του ποιητή ως ο Αλεξανδρινός ποιητής.
Ο Καβάφης προερχόταν από εύπορη οικογένεια, αφού ο πατέρας του, Πέτρος Καβάφης, ήταν μεγαλέμπορος βαμβακιού με φαναριώτικη καταγωγή, ενώ η μητέρα του, Χαρίκλεια Φωτιάδη, προερχόταν από παλαιοτάτη οικογένεια της Κωνσταντινούπολης. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης ήταν το ένατο και τελευταίο παιδί της οικογενείας και έχασε τον πατέρα του στην ευαίσθητη ηλικία των 7 ετών.
Δύο χρόνια μετά μετά την απώλεια του πατέρα του μετακομίζει μαζί με την υπόλοιπη οικογένειά του στην Αγγλία, όπου και παραμένει για 6 ολόκληρα χρόνια. Εκεί ο Καβάφης καταφέρνει να εντρυφήσει τόσο στην αγγλική όσο και στην ελληνική και τη γαλλική γλώσσα και λίγα ιταλικά, κάτι που θα αποδειχθεί σημαντικό για την ανάπτυξη της ποιητικής του γραφής.
Μετά το πέρας των 6 χρόνων ο Κωνσταντίνος Καβάφης και η οικογένειά του επιστρέφουν στην Αλεξάνδρεια, όπου ο ποιητής συνεχίζει την φοίτησή του στο Λύκειο “Ερμής”. Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση της οικογένειας χειροτερεύει και όταν ξεκινάει η Αιγυπτιακή εξέγερση έναντι των Άγγλων ξεκινάει το το 1882 μετακομίζει με την οικογένειά του στο σπίτι του παππού του στην Κωνσταντινούπολη.
Εκεί έχουμε τα πρώτα δείγματα ομοφυλοφιλίας του Κωνσταντίνου Καβάφη, ενώ παράλληλα εκεί καταβάλλει για πρώτη φορά την πρώτη προσπάθεια να ασχοληθεί με την ποιητική τέχνη. Ωστόσο, εκείνες οι προσπάθειες δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ όσο ήταν εν ζωή, αλλά συγκεντρώθηκαν και δημοσιεύτηκαν από τον φιλόλογο Γ.Π. Σαββίδη μαζί με άλλα ανέκδοτα ποιήματα το 1968. Μάλιστα λέγεται ότι κατά την τρίχρονη παραμονή του στην Πόλη ο Κωνσταντίνος Καβάφης είχε την πρώτη του σεξουαλική επαφή, αλλά τίποτα δεν είναι επιβεβαιωμένο.
Το 1885 ο Κωνσταντίνος Καβάφης επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια και αλλάζει πολλά επαγγέλματα, όπως είναι αυτό του δημοσιογράφου και του άμισθου Γραμματέα στο Γραφείο Αρδεύσεων. Έπειτα θα προσληφθεί εκεί πέρα ως έμμισθος υπάλληλος το 1892 και αυτή θα είναι η κύρια δουλειά του- μία δουλειά που θα του προσφέρει τα προς τα ζην, αλλά θα τον κάνει δυστυχισμένο.
Μετά τον θάνατο της μητέρας του το 1901 ταξιδεύει στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στην Αθήνα, όπου έρχεται σε επαφή με σημαντικούς Έλληνες του κόσμου της διανόησης. Αυτός όμως που ξεχώρισε το Καβαφικό ταλέντο ήταν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, που εισήγαγε τον Κωνσταντίνο Καβάφη στην Ελλάδα με άρθρο του στην εφημερίδα “Παναθήναια” με τίτλο “Ένας Ποιητής“.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης εκτός από το 1901 ταξιδεύει ακόμη μία φορά στην Ελλάδα, το 1903. Ο ίδιος επισκέφτηκε ελάχιστα την Ελλάδα βλέποντας αξιοθέατα όπως ο Παρθενώνας και για αυτό το γεγονός από μόνο του τον διαφοροποιεί σε μεγάλο βαθμό από ποιητές που έζησαν την ίδια περίοδο. Ο ίδιος ζώντας μακριά από την Ελλάδα, αλλά έχοντάς την στην καρδιά του, έγραψε ποίηση απαλλαγμένος από το γλωσσικό ζήτημα, αλλά και από τη δημιουργία της εθνικής συνείδησης που τόσο ταλάνιζε του λόγιους της εποχής του.
Το 1922 παραιτείται από την εργασία του στις Αρδεύσεις προκειμένου να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στην συγγραφή. Άλλωστε είναι ένας από τους πρώτους ποιητές που στο διαβατήριό τους έγραψαν ως επάγγελμα αυτό του συγγραφέα. Προς το τέλος της ζωής του γνώρισε τη Μαρίκα Κοτοπούλη και το Νίκο Καζαντζάκη (1927), ενώ το 1932 γίνεται η διάγνωση και μαθαίνει ότι πάσχει από καρκίνο του λάρυγγα.
Νοσηλεύεται σε νοσοκομείο της Αθήνας για 4 μήνες και έπειτα επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ο Κωνσταντίνος Καβάφης αφήνει την τελευταία του πνοή την ημέρα των γενεθλίων του το 1933.
Η Ιθάκη
Η «Ιθάκη» είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ποιήματα του Αλεξανδρινού ποιητή. Το μήνυμα του ποιήματος είναι ότι αξία ο στόχος, η προσπάθεια και η όλη εμπειρία του ταξιδιού και όχι το αποτέλεσμα. Όσο πιο μεγάλος ο δρόμος, τόσο μεγαλύτερη ο πλούτος των εμπειριών, και η ικανοποίηση της προσπάθειας:
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστηση, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοϊδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κι έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου να ‘χεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.
Καλύτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξίδι.
Χωρίς αυτήν δεν θα ‘βγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.
Η Πόλις
Όταν η φυγή, τελικά δεν είναι η λύση…
Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»
Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.
Che fece… il gran rifiuto
Η δύναμη του να μην υποκύψεις στους πειρασμούς ή εκβιασμούς και να πεις ΌΧΙ
Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος το ’χει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα
πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν μετανιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του.
